De geschiedenis van het woord

Het woord etiquette met de juiste betekenis komt van oorsprong uit Frankrijk. Toch bestond het al eerder. Filips de Goede van Bourgondië, hertog van Brabant en Limburg, maakte van de betekenis van het woord gebruik. Oorspronkelijk betekent het namelijk inkerving in een stok of paal. Dit ontwikkelde zich tot opschrift op elk mogelijk voorwerp. En aangezien Filips de goede gefrustreerd raakte doordat hij de koningstitel steeds aan zich voorbij zag gaan, probeerde hij zijn frustratie te compenseren door gebruik te maken van veel plechtstatigheid aan zijn hof. Aan zijn hof kreeg het woord ook de betekenis ‘rooster met tijdsbesteding aan het hof’.

Toen uiteindelijk Maria van Bourgondië met Maximiliaan van Oostenrijk trouwde, werd de hofcultuur en dus ook het woord vanuit de Nederlanden naar Wenen genomen. Vanuit Wenen kwam het rond 1700 in Madrid terecht. Waarna het uiteindelijk in de vruchtbare omgeving Versailles als etiquetteregels van toepassing werd op alle omgang die volgens een bepaalde code verliep. Hier werd iedere handeling en elk gebaar vastgelegd en volgens een gedetailleerde ceremoniële handeling uitgevoerd. De betekenis van het woord werd uiteindelijk  lijst met hofhiërarchie, protocol. De betekenis zoals hij nu in algemenere betekenis gezien wordt – lijst van alle beleefdheidsvormen – vindt pas rond 1750 zijn ingang.

Volgens de Fransen

De Franse koning die hof hield in Versailles, leefde daar in het publiek en voerde voortdurend een voorstelling op. Alles kende in zijn tijd ook een ceremonieel karakter met een strenge en onveranderlijke etiquette. De koning leek voor de buitenwereld ook een nors en zwijgzaam iemand. Dagelijks keerde de koning zich terug in zijn privévertrekken en trok zijn masker van strakke etiquette af. Dit privilege was slechts voor enkelen weggelegd.
Soms wordt de etiquette handhaving zo streng toegepast dat het achteraf vaak als verstikkend wordt ervaren.

Koningin Victoria

Zo ook in de tijd van het Victoriaanse tijdperk. De Engelse koningin Victoria zorgde ervoor dat Engeland een toonaangevende natie op de wereld was en het Verenigd Koninkrijk een wereldrijk werd. Zoals de zaken in Groot-Brittannië uitgedacht werden, waren ze voor de hele wereld van belang. Ook nu nog kun je de sterke drang om een eigen mening erop na te houden terug zien in het Verenigd Koninkrijk. Denk maar aan de rijrichting of munteenheid. Alleen nu lijkt Europa dat voor het overgrote deel niet meer te volgen.